Ceviz yetiştiriciliği son yıllarda Türkiye’deki çiftçilerin yoğun ilgisine mazhar oldu. Her gün daha çok çiftçi ceviz ağacının nasıl yetiştirildiğini, nasıl gübrelendiğini öğrenmeye çalışıyor ve bu işe girişiyor. Devlet ve sektördeki diğer oyuncular da ceviz üretimine büyük destekler veriyor. Peki neden?
Ceviz Yetiştiriciliği İçin Duyulan İhtiyaç
Türkiye toprakları ceviz ağacının anavatanlarından ve gen merkezlerindendir. Bu nedenle Türkiye, tüm dünyada ceviz yetiştiriciliği faaliyetlerinde ABD, Çin ve İran’la birlikte ilk dörtte bulunuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından tespit edilen ve T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın web sitesinde yayınlanan verilere göre Türkiye, 2019’da 225.000 ton ceviz üretti.
Fakat bu yüksek üretim miktarına rağmen cevize duyulan ilginin sürekli artması nedeniyle Türkiye hâlâ ceviz ithal eden bir ülke konumunda olup bunu Ukrayna ve Moldova gibi ülkelerden gelen düşük kaliteli ceviz ile karşılamakta. Bu da Türkiye’de cevize ne kadar büyük bir talep olduğunu gösteriyor. Aynı şekilde dünya ölçeğinde de ceviz talebi sürekli artmakta.
Cevize bu kadar büyük bir talebin olmasının iki nedeni var. Birincisi, cevizin Türk Mutfağındaki geleneksel konumu nedeniyle zaten var olan talep. İkincisi ise cevizin insan sağlığına olan faydalarının keşfedilmesiyle artan tüketici talebi.
Ceviz; Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerini içeriyor, trigliserid ve kolesterolü düşürüyor, kanın pıhtılaşmasını engelliyor, tansiyonu düzenliyor, kalp hastalıklarını engelliyor ve çocukların zekâ gelişimine olumlu etkide bulunuyor. Bütün bu faydaların ortaya çıkması nedeniyle gıda piyasasında ceviz talebi patlaması yaşandı.
Ceviz Yetiştiriciliği İçin Büyüyen Devlet Desteği
Talebin büyümesiyle ve üretim miktarını geride bırakması, Türkiye’yi büyük ceviz üretimi miktarına rağmen ithalatçı ülke konumuna getirdi. Hâl böyle olunca devlet durumu değiştirmek amacıyla ceviz yetiştiriciliği için hibe de dâhil olmak üzere büyük destekler vermeye başladı.
2020 yılı itibariyle mavi sertifikalı ceviz fidanı için 285₺ ve standart sarı sertifikalı ceviz fidanı için 100₺ hibe desteği verilmekte. Ayrıca geri ödemesi 15 yıl sonra yapılmak üzere dönüm başına ortalama 1.000₺ devlet destekli kredi verilmekte.
Bunun dışında ceviz üretimine destek verme amacıyla yurdun pek çok köşesinde ceviz şenlikleri ve tanıtım etkinlikleri düzenleniyor.
Ceviz Yetiştiriciliği Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Cevizgiller, Juglans cinsinden tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş aromatik kokulu ağaç türlerinin ortak adıdır. Oldukça hassas bitkilerdir. Ceviz ağacı pH değeri 5 ile 8 arasında olan topraklarda yetişir. Ceviz yetiştiriciliği yapmadan önce elinizdeki toprağın pH değerini doğru ayarladığınızdan emin olun. Cevizin 20 farklı türü mevcut olup melezleme yöntemiyle 7 tür daha eklenmiştir.
Ceviz ağacı hassas bir bitkidir ama doğru noktalara dikkat edilirse yetiştirilmesi kolaydır. Üstelik bir kere yetiştikten sonra size uzun yıllar meyve verecek kârlı bir yatırımdır. Hem yüksek hem de düşük sıcaklığa karşı hassastır. 35 derece ve üstü sıcaklıklarda kabukta yanmalar yaşanabilir. Dinlenme döneminde -12 derece soğuklara dayanabilse de sonbahar döneminde -8 derecede bile zarar görmesi olasılığı vardır. Yani bitkinin içinde bulunduğu devreye göre sıcaklık ayarlanmalıdır. Ceviz ağacı tuzlu topraklara karşı da hassastır.
En uygun ve tavsiye edilen piketaj oranı 2/7’dir. Fidan dikim yöntemleri tüplü ve köklü olarak ikiye ayrılmaktadır.
Ceviz ağaçları geniş yapraklara sahiptir. Terleme ile büyük miktarda su kaybı yaşar. Büyüme ve gelişme döneminde su ihtiyacının giderilmesi önemlidir. İlk yıllarında haftada 2 kez sulanması gerekir. Karık, salma, damla ve alttan yağmurlama yöntemleriyle sulanır.
Ceviz Ağacı İçin Uygun Gübre Türleri
Pek çok tarım türünde ve tarımsal ürün türünde olduğu gibi ceviz yetiştiriciliği de gübrelemeye ihtiyaç duyar. Ceviz ağaçlarının hızlı, sağlıklı bir şekilde büyümesi ve kaliteli ürün verebilmesi için doğru gübre seçimine ve doğru gübre türüne ihtiyaç vardır. Çünkü bitkiler topraktan besin alarak büyürler ve toprağın da gübre kullanılarak besleyici hâle getirilmesi gerekir.
Ceviz ağaçları; banda verme, serpme, üstten veya yandan gübreleme, püskürtme, damla sulama gibi yöntemlerle gübrelenebilir. Bu noktada toprağın türü ve gübre çeşidine göre seçim yapılmalıdır. Genel olarak ceviz ağaçları, kökünden gübrelenir.
Hayvansal gübrelerin yanı sıra amonyum sülfat, amonyum nitrat, üre gibi azotlu gübreler; süperfosfat ve triple süperfosfat gibi fosforlu gübreler; potasyum sülfat ve potasyum nitrat gibi potasyumlu gübreler; diamonyum fosfat ve son olarak kompoze gübreler bugüne kadar ceviz yetiştiriciliği için yaygın kullanılsa da son yıllarda insan sağlığı ve çevresel sorunlar gibi kaygılarla tüm tarım türlerinde kimyasal gübrelerin yerine; doğal, organik ve yenilikçi gübre çeşitleri yaygınlaşmaktadır.
Ceviz Ağaçları için Leonardit Hümik Asit
Bu yenilikçi gübrelerden biri de Leonardit Hümik Asit adlı gübre çeşididir. Linyitin kömürleşirken yüksek oksidasyona maruz kalmış hâli olan Leonardit Hümik Asit, humusun içindeki aktif bir maddedir ve verimliliği arttırır. Başarısından dolayı son yıllarda popülaritesini hızla arttırmaktadır. Aynı zamanda bir organik çeşidi olarak kabul görmektedir.
Toprağın su tutma kapasitesini 20 kata kadar arttıran, katyon değişim seviyesine fayda sağlayan, kök oluşumunu destekleyen, fideleri kuvvetlendiren, tohum çimlenmesini iki kata kadar hızlandıran Leonardit Hümik Asit, ceviz ağaçları için de bu faydalı özellikleri sunmakta.
Leonardit Hümik Asit, bitkilerin sıcağa ve soğuğa karşı direncini arttırır ki bu da onu, ceviz ağacı gibi hassas bir bitki için ideal bir gübreye dönüştürür.
Üstelik bu faydaları organik yöntemlerle sağlamaktadır ki bu sayede organik ceviz yetiştiriciliği için önemlidir. Organik ceviz yetiştiriciliği de son yıllarda tüketici tarafından yoğun olarak talep edilmekte olan organik gıdayı sağlar ve ürünün katma değerini arttırır. Bu nedenle Leonardit Hümik Asit’in de dâhil olduğu organik gübre çeşitlerini kullanmak önemlidir.